Fundacje rodzinne stają się faktem

6 lutego 2023 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Fundacje rodzinne mają znacząco ułatwić przeprowadzenie sukcesji, zatrzymać kapitał w kraju na wiele pokoleń i przyczynić się do wzrostu krajowych inwestycji. Mimo tego, że przepisy wejdą w życie dopiero za trzy miesiące już teraz warto zastanowić się nad wdrożeniem tego rozwiązania.

Od wielu lat Polscy przedsiębiorcy wskazywali na konieczność wdrożenia przepisów, które ułatwiałyby sukcesję prowadzonych przedsiębiorstw. W końcu zagadnienie to zostało również dostrzeżone przez polityków, którzy prawie jednogłośnie 14 grudnia 2022 r. uchwalili ustawę o fundacji rodzinnej (https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=CBC37253A6EB1D9EC12589050032D12B).

Powołanie fundacji

Fundacja rodzinna będzie mogła zostać powołana albo w ramach testamentu albo aktu założycielskiego.

Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Wraz z wpisem do rejestru fundacji rodzinnych fundacja nabywa osobowość prawną.

Głównym zadaniem fundacji rodzinnej będzie realizacja celów określonych przez fundatora, w oparciu o przekazany przez niego majątek. Fundatorem będzie mogła być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która przekaże aktywa fundacji rodzinnej (całość albo część majątku fundatora w zależności od jego woli). Fundacja rodzinna będzie mogła być założona przez więcej niż jedną osobę, także przez osoby niespokrewnione.

Fundacja rodzinna będzie spełniała na rzecz wskazanych przez jej fundatora beneficjentów określone świadczenia. Beneficjentem będzie mogła być osoba fizyczna, organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego albo fundator fundacji rodzinnej.

Majątek fundacji rodzinnej będzie stanowić fundusz założycielski, którego wartość nie może być niższa niż 100 000 zł, zarówno przy ustanowieniu fundacji rodzinnej jak i później, w trakcie jej działalności.

Powołanie fundacji rodzinnej będzie miało swoje konsekwencje również na gruncie prawa spadkowego. Przy obliczaniu zachowku doliczany będzie do spadku fundusz założycielski fundacji, o ile został on wniesiony w okresie 10 lat przed otwarciem spadku. Co więcej, przewidziano również możliwość odroczenia terminu płatności zachowku – nie dłużej niż na 5 lat, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach jego obniżenia.

Działalność gospodarcza prowadzona przez fundację

Fundacja będzie mogła wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie we wskazanym ustawowo zakresie:

1. zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2. najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3. przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4. nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5. udzielania pożyczek:
– spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,
– spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
– beneficjentom;
6. obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7. prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Ograniczenie zakresu dopuszczalnej działalności gospodarczej głównie do zarządzania mieniem ma zabezpieczyć interesy fundacji rodzinnej oraz jej beneficjentów przed podejmowanie ryzykownych inwestycji.

Zasady opodatkowania fundacji

Aby zachęcić przedsiębiorców do przekazywania wypracowanego majątku za pośrednictwem fundacji, Ustawodawca zagwarantował również szereg korzyści podatkowych.

Przede wszystkim, nabycie od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przez fundatora oraz osób bliskich należących do tzw. „grupy zero” w stosunku do fundatora, określonej w ustawie o podatku od spadków i darowizn, tj. małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, będzie zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. W przypadku pozostałych osób będzie opodatkowane według 15% stawki podatku dochodowego.

Sama fundacja rodzinna co do zasady ma korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych. Przewidziany został zamknięty katalog zdarzeń, w których fundacja będzie podatnikiem podatku dochodowego, tj. w przypadku:

1. rozwiązania fundacji rodzinnej i wydania beneficjentom mienia, bądź wypłaty świadczenia na rzecz beneficjentów lub fundatora – wypłata takiego świadczenia opodatkowana będzie według 15% stawki po stronie fundacji;
2. tzw. podatku od przychodów z budynków, jeśli wartość nieruchomości przekroczy kwotę 10 mln zł;
3. prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza dozwolony zakres (działalność taka będzie objęta stawką sankcyjną podatku dochodowego w wysokości 25%).

***

Z chęcią udzielimy Państwu wsparcia przy podejmowaniu decyzji o założeniu fundacji rodzinnej, a także wyjaśnimy wszelkie wątpliwości, które mogą się pojawić.